Bouwkundig detailleren voor tekenaar en ontwerper:

et cetera.  (Duurzaam bouwen, etc.)

Voor de volgende onderwerpen ga naar:

algemeen;

energie besparen (algemeen);
energie besparen door bouwkundige maatregelen;
energie besparen door vermindering gebruik;
energie besparen door kleiner te gaan bouwen;

tiny houses;

---

 

Algemeen:

Onderstaande opmerkingen van dit sub-onderwerp Algemeen behoren bij het naaststaande onderwerp duurzaam bouwen
  indien gewenst eerst aldaar.

Onder duurzaam bouwen wordt verstaan:
"Zodanig bouwen en gebruik maken van gebouwen en de gebouwde omgeving dat de schade voor het milieu in alle fasen, van planontwikkeling en ontwerp tot en met de sloop, zoveel mogelijk beperkt blijft".
Hieronder gaat het echter met name om het genoemde tekstfragment:    het gebruik maken van gebouwen en de gebouwde omgeving.

Energie besparen door bouwkundige maatregelen is eigenlijk ook een vorm van duurzaam bouwen, maar wordt bij het onderwerp "duurzaam bouwen" niet specifiek benoemd. Vandaar de daarbij gevoegde checklist energie (Ministerie van VROM (1999 ?)).
Voor opmerkingen en verwijzingen m.b.t. dit onderwerp zie betreffend subonderwerp. In de ontwerpfase kan men met behulp van de bij "Duurzaam bouwen" genoemde checklist volgens de 'Drie-stappen-strategie' de milieubelasting door het gebruik van bouwmaterialen proberen te verminderen.
Hierbij dienen echter in het kader van genoemd onderwerp de volgende kanttekeningen te worden geplaatst.

1. Beperk het gebruik van grondstoffen

1. Overweeg of nieuwbouw echt nodig is. Mogelijk is renovatie of hergebruik van een ander gebouw of woningcomplex een goede optie.
   Met andere woorden:    er is één gebouw over, tenzij je nog geen gebouw hebt.
    
2. ---
    
3. Ga na in hoeverre de woning of het gebouw een flexibele indeling moet hebben en uitbreidbaar moet zijn.
   Dit geldt alleen voor kort termijn:    bij lang termijn blijft het altijd koffiedik kijken.
    
4. Kies de optimale vorm van het bouwvolume: beperk het buitenoppervlak.
   Wat is optimaal:    de bouwwerken van het verleden, de bolvorm van de bolwoningen in Den Bosch, de fantasie van de architect, het tijdsbeeld waarin we nu leven, de eisen van de opdrachtgever, zeg het maar.

5. Stimuleer 'dubbel' gebruik van vertrekken, maak flexibele plattegronden (schuifdeuren-schuifwanden).
   Zie ook de opmerking met de verwijzing naar "In Holland staat een huis" bij het subonderwerp "energie besparen".
    
6. ---
    
7. ---
    
8. ---
    
9. Verleng de levensduur van de woning of het gebouw: Kies een flexibel inbouwpakket voor voorzieningen.
   Dit is een utopie:    De werkelijke levensduur wordt bepaald door de overheid en de boekhouder.
   Woningen gebouwd rond 1900 voor particulieren worden nog steeds bewoond en verkocht voor veel geld. Een ongeisoleerde woning uit 1906 met een later aangebrachte badkamertje van 2 m2 en een binnenplaatsje van ca 12 m2 in de Utrechtse wijk Lombok kost thans meer dan een 2 x zo grote woning met ruime voor-en achtertuin in Culemborg. Woningen in die tijd gebouwd voor en door woningbouwverenigingen zijn reeds 2 tot 3 x vervangen, tenzij verkocht aan particulieren.

   De inrichting, ofwel het genoemde inbouwpakket wordt bepaald door door economie op dat moment en de vele reclamecampagnes c.q. items op de tv.
   Vertelt de overheid dat de cijfers er slecht voorstaan, dan stoppen we met verbouwen. Zijn de cijfers goed, dan is alles gedateerd en moeten we weer aan de slag.

   De keuken verbouwen tot hoofdonderdeel van de woning omdat we de tv kok na willen doen;
   extra kamers aanbouwen voor de break en bedfast mania;
   het bubblebad er weer uit omdat een inloop stortdouche in is;
   etc.
    
10. Maak eenvoudige (de)montage van onderdelen, bijvoorbeeld montagekozijnen en leidingen mogelijk.
    Tenzij je niet mee doet aan bovengenoemde opgelegde verbouwwoedde en de grote hoeveelheid kabels en leidingen die je tegenkomt tijdens een verbouwklus zijn vaak niet te traceren en zeker niet her te gebruiken.
     
11. ---
     
12. ---
     

2. Gebruik 'duurzame' grondstoffen

3. Verstandig gebruik 'niet-duurzame' grondstoffen

1. ---
    
2. ---
    
3. Overweeg het gebruik van sloopmaterialen.
   Je kan wel overwegen, maar het moet er wel zijn. Grootschalige bouw valt dus buiten de doelgroep.
   Voor restauratiebouw is een en ander wel te vinden, maar dit is, omdat afhanelijk van de situatie bepaalde materialen gebruikt moeten worden, wettelijk geregeld. Dus deze handel is lonend.
   Alhoewel je weet maar nooit. Als onderstaande trend zich doorzet zijn we weer terug in de vorige eeuw, toen je voor materialen voor de toenmalige traditionele bouw eerst bij de plaatselijke handelaar in sloopmaterialen langsging.
   Circulair bouwen, kansen voor slopers en groothandels.   (bron:   www.bouwformatie.nl (30-06-2017)

   Bij circulair bouwen staat de herbruikbaarheid van bouwmaterialen centraal.
   ING Economisch Bureau heeft de manieren en de kansen en bedreigingen voor ketenpartners van circulair bouwen in kaart gebracht. Naar volledig hergebruik in plaats van “downcyclen” 35% van de Nederlandse afvalstroom bestaat momenteel uit bouwafval. De bouwsector recyclet hiervan 95%. Het gaat daarbij grotendeels om bouwpuin dat wordt verwerkt tot granulaat voor fundering onder wegen.
   Dit vernietigt echter voor een groot deel de waarde van de bouwmaterialen en daarom wordt ook wel gesproken over downcyclen.
   Beter is het om bouwmaterialen of juist zelfs complete gebouw(del)en op een hoogwaardige manier te hergebruiken. Een kozijn heeft namelijk een veel hogere waarde dan het hout.
   Nog circulairder is het als een heel gebouw door renovatie of transformatie een nieuw leven krijgt.

   Provincies, gemeenten, Rijkswaterstaat en woningcorporaties kunnen vanuit hun maatschappelijke taak het voortouw nemen bij circulair bouwen.
   Naar schatting is bijna 30% van de bouwproductie gerelateerd aan deze (semi-) overheidsinstellingen. Ook vanuit multinationals ontstaat er vraag naar circulaire bedrijfspanden omdat dit steeds vaker een onderdeel is van het MVO-beleid.

   Kansen voor vooral groothandels en slopers
   Voor slopers bestaan er bij circulair bouwen kansen door slim te slopen. Zij kunnen hele bouwdelen uit een slooppand halen door het gebouw te ontmantelen zodat deze hergebruikt kunnen worden. De distributie van deze gebruikte bouwmaterialen geeft nieuwe mogelijkheden voor groothandels. Zij beschikken over een netwerk van aannemers en kunnen zo gebruikte bouwmaterialen opkopen en opnieuw aanbieden. Als de trend van circulair bouwen doorzet levert dit voor toeleveranciers van nieuwe bouwmaterialen minder afzet op doordat “oude” bouwmaterialen hergebruikt worden.

4. ---
    
5. ---
    
6. Gebruik voor platte daken losliggende (met ballast) of mechanisch bevestigde dakbedekking in plaats van gelijmde.
   Onder ballast is naast grind thans ook te verstaan de huidige daktuinen en groene daken.
     het onderwerp "Daktuinen" van het onderdeel "daken - divers".
    
7. ---

---

 

Energie besparen:

tekstfragment:    slimwoner.nl/blog/we-besparen-energie
Nederland moet extra inzetten op energiebesparing. Het energieverbruik is zo hoog, dat alle nieuwe windmolens en zonnepanelen nog tekort schieten om het energieverbruik voldoende groen te maken. Er zijn onder andere scherpe regels en wetten nodig.
Het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) meldt dat het aandeel duurzame energie in een jaar tijd met slechts slechts één procentpunt steeg, tot 5,9 procent. Het totale energieverbruik steeg vier procent. Energiebesparing is al jarenlang een ondergeschoven kindje bij overheid, bedrijven.
 

Energie besparen door bouwkundige maatregelen:

Maak optimaal gebruik van daglicht en hou rekening met benutting van passieve en actieve zonne-energie.   het onderwerp "Daglicht en bezonning",
alsmede de daar genoemde verwijzing naar "Passieve zonne-energie systemen in gebouwen" van het onderdeel "buitenschil - algemeen".

  het onderwerp "Zonnepanelen" van het onderdeel "installaties W-G-E".

Tapwaterverwarming:
kies een zuinige warmtebron in combinatie met een zonne-boiler en gebruik waar mogelijk een hot-fill systeem

Het verwarmen van water voor wasmachine of vaatwasser hoeft niet elektrisch te gebeuren maar kan ook door de machine te vullen met warmwater van de warmwaterinstallatie.
Dit vullen met warmwater heet in het engels "hotfill".
  het onderwerp "Zonneboilers" van het onderdeel "installaties W-G-E". Verdeel gebouwen en installaties in zones, zodat per zone optimaal aan de vraag kan worden voldaan en maak, waar mogelijk, gebruik van lage-temperatuur verwarming. Helaas is de verdeling in zones in woningen door de Groningse gasbel, in de jaren 60/70, via de introductie / hype van de doorzonwoning zo goed als verdwenen.
  het onderwerp "In Holland staat een huis" van het onderdeel "ontwerpelementen - interieur divers"
en met name de daar bij extra genoemde verwijzing naar de "leidraad voor onderwijzers (met dezelfde naam als genoemd onderwerp)" .

   als voorbeeld het onderwerp "Warmtemuur", van het onderdeel "buitenschil - algemeen".

Bouw compact om transmissieverliezen te beperken.
Pas een goede warmteisolatie toe, detailleer zorgvuldig met de dampremmende lagen op de juiste plaats en voorkom koudebruggen
 

Energie besparen door vermindering gebruik:

Voorbeeld:    De vriezer.
Geïntroduceerd, naar Amerikaans voorbeeld, in de jaren 50/60 in de Nederlandse keuken:    Ik zie mijn moeder met haar buurvrouwen er nog vol trots bij staan.
De inmaak werd overbodig en het eetpatroon veranderde.
   als voorbeeld het subonderwerp "Keuken, bijkeuken, kelder" van het onderwerp "In Holland staat een huis" behorende bij het onderdeel "ontwerpelementen - interieur divers". De vriezer werd geplaatst in de tuinschuur, omdat in de keukens van toen geen plaats was voor een dergelijk groot apparaat. Veel van deze vriezers, alhoewel al lang vervangen door anderen, staan nog steeds op deze plaats. Een koeling of vriezer in de schuur lijkt handig, maar ze zijn niet goed voor de energierekening.
Vriezers (en koelkasten) zijn namelijk bestemd voor ruimtes op kamertemperatuur. Een te warme omgevingstemperatuur is ongunstig. En dat geldt ook als het buiten het apparaat juist kouder is dan erbinnen. Dan duurt het langer voordat de compressor inschakelt en loopt de temperatuur in uw vriezer op. Daardoor worden uw etenswaren minder diep ingevroren. En moet het apparaat veel harder werken. Ook kun je je afvragen of een grote prive vriezer nog wel zinvol is. Veel winkels zijn thans 7 dagen in de week van s'morgens vroeg tot s'avonds laat open. Dus waarom spullen uit de vriezer van de winkel om de hoek opslaan in je eigen vriezer ?
 

Energie besparen door kleiner te gaan bouwen:

Door de industrialisatie welke begonnen is tijdens de industriële revolutie zijn we bewust en onbewust groter gaan wonen en meer energie gaan gebruiken voor verlichting, verwarming, etc.
De huidige tendens is tegenovergesteld hieraan. bron:   wikipedia
Onder de industriële revolutie wordt de historische omschakeling van handmatig naar machinaal vervaardigde goederen verstaan.
De uitvinding van de (industriële) stoommachine door de de Schot James Watt in 1764, markeerde het begin;
voor het eerst was arbeidsvermogen overal realiseerbaar om machines aan te drijven, waar voor die tijd met handkracht, trekdieren, watermolens en windmolens moest worden gewerkt

De gevolgen van de industrialisatie waren te zien in het proces van de snelle urbanisatie van voorheen relatief kleine dorpen en stadjes waar de nieuwe fabrieken kwamen. De stoommachines bliezen dikke rookwolken door de hele stad en de ververijen loosden hun afval direct op de rivier.
Toch stroomden de mensen van het platteland er noodgedwongen massaal heen voor werk.

Er ontstond daardoor een nieuwe sociale klasse: de arbeiders, oftewel het industriële proletariaat. Ze woonden in overbevolkte krottenwijken in slechte behuizing met nauwelijks sanitair. De gemiddelde levensverwachting was er laag, en de kindersterfte hoog.    het subonderwerp "Volkswoningbouw 1850-1940" van het onderwerp "Woningvorm typologie" behorende bij het onderdeel "constructietechniek - algemeen".

Wat voor de werkman gold was natuurlijk niet de norm voor de klassen daar boven, de middenstand, etc. Zie de landhuisvariant van het hierboven genoemde subonderwerp "Volkswoningbouw 1850-1940"
Maar ook toen waren hiertegen al tegengeluiden.

Rietveld 1928:
bron:    Rietvelds Universum - Centraal Museum Utrecht.

Woningen behoeven volgens Rietveld niet groot te zijn om goed te kunnen finctioneren. Ze kunnen zelfs kleiner worden. Vanuit deze overtuiging zoekt hij naar een nieuwe typologie van de middenstandswoning.

Ideeën over wonen veranderen met de tijd. E.e.a. is afhankelijk van de welvaart en het te verwachten toekomstperspectief.

bron: fragment uit "Wij wonen / wonen wij? Beschouwingen over het leven binnen en buiten de woning. (R.Blijstra 1967).

Het is overduidelijk de woning is, mede door de geldende voorschriften en de toenemende welvaart, groter geworden. De arbeiders zijn verdwenen, en men gedraagt zich als de welgestelde van weleer.

Een tegenstroom in het woud van de regelgeving was het gevolg.
Stacaravans zijn een prachtig voorbeeld van hoe men omging met voorschriften. Het zijn geen huizen volgens de wet, want er zitten wielen onder. Je mag het er het hele jaar in vertoeven, maar er niet officieel in wonen. Kortom een regel die je kunt omzeilen, als je dat wilt.

---

 

Tiny houses:

Tiny Houses zijn primaire, volwaardige woningen op kleine schaal. Ze worden bewust gebouwd en bewoond vanuit de behoefte een meer eenvoudig leven te leiden, minder gericht op consumeren en met een kleinere ecologische voetafdruk.
Een Tiny House is deels of volledig zelfvoorzienend door het gebruik van regenwater en zonne- energie. Op maat ontworpen en gemaakt, naar de wensen van de bewoner.

Een Tiny House voldoet thans (2017) niet aan het huidige bouwbesluit en is dan ook geen erkende, legale woonvorm. Toch zijn er gemeenten die open staan voor deze nieuwe woonvorm en zelfs al Tiny Houses toestaan.

Een Tiny House kun je namelijk ook inzetten als tijdelijk (c.q. vakantie)verblijf, mantelzorgwoning, etc. alleen geef je ze dan een andere naam.
B.v. kangoeroewoning bij een aanbouw, bestemd voor de mantelzorger, aan bestaande woning.
Meer gemeenten gaan volgen aangezien er steeds meer burgers groener, kleiner en goedkoper willen wonen en bouwgrond opraakt.

Bouwkundig gezien op zich niets nieuws. Sommige oude recreatieparken staan er nog vol mee en meestal zijn het eigen creaties, maar alleen werden ze toen niet zo genoemd.
 

---

Bouwkundig detailleren voor tekenaar en ontwerper:
dd: 21-08-2017

 

 

---

et cetera